Trong nhiều trường hợp, người bị tổn hại vượt quá giới hạn phòng bảo vệ chính đáng mà gây ra tổn thương hoặc gây tử vong dẫn đến phải chịu TNHS trước luật pháp. Vậy thế nào là phòng bảo vệ chính đáng và vượt quá giới hạn phòng bảo vệ đáng phải?

1. Quy định pháp luật về phòng bảo vệ chính đáng

Để tránh xâm hại sức khỏe, cơ thể người khác chúng ta phải tự bảo vệ. Tự bảo vệ chính đáng là gì ?

Tự bảo vệ chính đáng trước hành vi xâm phạm của người khác, theo cách hiểu pháp lý thì có thể hiểu là phòng bảo vệ chính đáng. Sẽ không khó để bắt các thuật ngữ phòng bảo vệ chính đáng trong các văn bản luật như: Bộ luật dân sự, Bộ luật hình sự…

Điều 22 BLHS 2015 có quy định như sau:

Phòng bảo vệ chính đáng là hành vi của người bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống lại một cách cần thiết người đang có hành vi vi phạm các lợi ích nói trên.
Phòng bảo vệ chính đáng không phải là tội phạm.

Ví dụ: Khi đi chơi ở công viên anh A đã là một nhóm thanh niên quân đội của mình, khi đó anh A đã tự bảo vệ bằng cách đánh lại nhóm thanh niên này để bỏ chạy. Hậu quả để lại là các thanh niên trong nhóm này được thương mại. Tuy anh A có hành vi đánh các thanh niên nhưng đây được coi là phòng bảo vệ chính đáng và không bị coi là tội phạm.

2. Phòng bảo vệ đáng phải chịu trách nhiệm hình sự?

Đối với phòng bảo vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự là trường hợp lý vượt quá giới hạn của phòng bảo vệ chính đáng. Vượt quá giới hạn phòng bảo vệ chính đáng là hành vi trả tiền rõ ràng quá cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.

Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng bảo vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự.

Như vậy, khi xem xét một hành vi có thể được coi là phòng bảo vệ chính đáng hay không cần hội tụ đủ các yếu tố:

Thứ nhất, về phe nạn nhân: là người đang có hành vi xâm phạm đến các lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, của cá nhân phòng bảo vệ hoặc của người khác (người thứ ba). Hành vi xâm phạm phạm tội này phải là hành vi có tính chất nguy hiểm đáng kể. Mức độ đáng kể ở đây là tùy thuộc vào tính chất quan trọng của quan hệ xã hội bị xâm phạm, tính chất, độ nguy hiểm của hành vi tấn công của nạn nhân (người có hành vi xâm phạm phạm vi). Trong tình huống khó khăn của bạn, người sau khi đánh ngã bạn vẫn có ý định tấn công, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe của bạn
Thứ hai, về phía người phòng bảo vệ: Nếu bị tổn hại do người có hành vi xâm phạm gây ra có thể là tổn hại về tính mạng, sức khỏe, có thể là tổn hại về tài sản, nhân sản, danh dự hoặc các lợi ích xã hội khác, sẽ làm tổn hại đến người có hành vi phòng gây ra chỉ có thể là tính năng hoặc sức mạnh cho người có hành vi xâm phạm. Người gây hại cho sức khỏe cho bạn và sau đó bạn cũng gây hại cho sức khỏe cho người đó.
Thứ ba, hành động chống trả là cần thiết. Cần thiết bị thể hiện tính năng không thể chống lại, không thể bỏ qua trước một hành vi xâm phạm lợi ích của xã hội. Khi đã xác định hành vi chống trả là cần thiết thì tổn hại gây ra cho người có hành vi xâm phạm dù có nhiều hơn tổn hại mà người có hành vi xâm phạm gây nguy hiểm ra cho người phòng vệ vẫn được coi là phòng bảo vệ chính đáng. Mặc dù tổn thương bạn gây ra cho người kia lớn hơn mức độ tổn thương bạn phải chịu nhưng điều này là cần thiết để bảo vệ sức khỏe đang được củng cố của mình.

3. Các tội liên quan đến trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Tội giết người vượt quá giới hạn phòng bảo vệ chính đáng hoặc vượt quá giới hạn cần thiết khi bắt giữ tội phạm Bất kỳ
kẻ giết người nào trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng bảo vệ chính đáng hoặc trong trường hợp lý quá sức cần thiết khi bắt giữ tội phạm, thì bị phạt cải tạo không bị giam giữ đến 02 năm hoặc bị giam từ 03 tháng đến 02 năm.
Phạm tội đối với 02 người trở lên sẽ bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm
Tội cố gây tổn thương hoặc gây tổn thương sức khỏe của người khác do quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc vượt quá giới hạn cần
thiết bắt giữ người phạm tội thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải cách không bị giam giữ đến 03 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:
a) Đối với 02 người trở lên mà tỷ lệ thâm hụt cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

b) Gây tổn thương hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể tăng lên 61%.

Phạm tội gây ra cái chết hoặc gây tổn thương hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên sẽ bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.