Trong quá trình xây dựng và phát triển thương hiệu, việc đăng ký nhãn hiệu để luật bảo vệ là một bước quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp. Tuy nhiên, không có nhãn hiệu nào cũng đáp ứng đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận đăng ký. Trên thực tế, có nhiều trường hợp nhãn hiệu đã được chấp nhận bảo hộ vi phạm các quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ. Dưới đây là 05 trường hợp phổ biến mà nhãn hiệu có thể không đủ điều kiện để được bảo vệ tại Việt Nam, doanh nghiệp và cá nhân cần đặc biệt lưu ý.

Theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ tại Điều 73 quy định các dấu hiệu sau đây không được bảo vệ bằng nhãn định nghĩa 

1. Hình quốc kỳ, quốc huy của các nước.

Một trong những dấu hiệu không được bảo vệ với danh nghĩa nhãn hiệu theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam là dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến hiện tượng hoang dã với quốc gia kỳ kỳ, quốc gia huy hoàng của các quốc gia. Điều này xuất bản phát từ nguyên tắc chung trong hệ thống pháp luật quốc tế và quốc gia rằng quốc kỳ, quốc huy là biểu tượng thiêng liêng đại diện cho chủ quyền, danh dự, bản sắc quốc gia, vì vậy không thể là đối tượng để bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào được sử dụng hữu ích dưới hình thức đăng ký nhãn hiệu.

Trong thực tế đăng ký, nếu nhãn hiệu mà tổ chức hoặc cá nhân đơn có chứa hình ảnh hoặc yếu tố tạo hình trùng lặp hoặc tương tự với quốc gia ở bất kỳ thời kỳ nào, quốc gia huy của một quốc gia – đến khả năng có thể gây ra sự nhầm lẫn về nguồn gốc xuất xứ thì Cục sở hữu trí tuệ sẽ từ chối cấp văn bằng bảo hộ cho nhãn hiệu đó.

Ngoài ra, việc sử dụng những biểu tượng quốc gia như quốc kỳ hoặc quốc huy mà không được phép của cơ quan có thể có quyền vẫn có thể được xem xét xử lý theo các quy định khác của luật pháp liên quan đến an ninh, chính trị và hình ảnh quốc gia.

Do đó, trong quá trình thiết kế và xây dựng nhãn hiệu, các chủ nhà có thể cần hết sức lưu ý đến tránh sử dụng hoặc cách điều chỉnh các yếu tố mang hình ảnh quốc gia vào bất kỳ thời điểm nào, quốc huy hoặc các biểu tượng dễ gây liên tưởng đến quốc gia công cụ có thể, hãy thử đảm bảo tính hợp pháp, khả năng được bảo hộ và tránh rủi ro pháp lý trong tương lai. 

2. Biểu tượng của các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội.

Theo định nghĩa của pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam, một nhãn hiệu sẽ không được bảo vệ nếu chứa các dấu hiệu trùng lặp hoặc tương thích với các biểu tượng, cờ, huy hiệu, viết tên vô hiệu hoặc tên đầy đủ của các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp của Việt Nam hoặc các tổ chức quốc tế, trừ khi trường hợp được cơ quan, chấp thuận văn bản version.

Quy định này nhằm đảm bảo rằng các biểu tượng và tên gọi mang tính chính thức của cơ quan, tổ chức nhà nước và tổ chức chính trị – xã hội không cá nhân hoặc tổ chức tư nhân sử dụng sai mục tiêu, gây khó khăn về nguồn gốc, hỗ trợ hoặc liên kết hệ thống pháp lý giữa thương mại hiệu và các tổ chức này. Việc sử dụng những yếu tố như vậy mà không có đồng ý hợp pháp có thể dẫn đến việc làm Cục Sở hữu trí tuệ từ chối cấp văn bằng bảo hộ, hoặc Ngọc chí có thể được xử lý vi phạm hành chính hoặc kiện tụng sau này.

Vì vậy, trong quá trình thiết kế, đăng ký nhãn hiệu, nếu tổ chức cá nhân mong muốn sử dụng biểu tượng, tên viết tắt hoặc huy hiệu liên quan đến cơ quan tổ chức nêu trên thì phải có văn bản hợp lệ được chấp nhận từ cơ quan tổ chức đó. Trường hợp không thể cho phép người rút đơn cần chủ động loại bỏ hoặc thay đổi những yếu tố gây nguy hiểm, tránh vi phạm quy định pháp luật và đảm bảo nhãn hiệu có thể được bảo vệ hợp pháp.

3. Tên, bút danh, hình ảnh của lãnh đạo, anh hùng dân tộc.

Theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ hiện hành, cá nhân, tổ chức không được phép sử dụng các dấu hiệu trùng lặp hoặc tương tự đến các cấp độ gây khó chịu với tên thật, dấu hiệu, bút danh, hình ảnh của lãnh thổ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam hoặc nước ngoài để đăng ký nhãn hiệu, trừ khi được người đó hoặc người quá hợp pháp cho phép pháp luật. Điều này xuất phát từ nguyên tắc bảo vệ quyền nhân thân – một trong những cơ sở gắn liền với cá nhân, được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt.

Việc sử dụng tên tuổi, hình ảnh của các lãnh chúa, danh nhân không chỉ xâm phạm quyền nhân thân mà còn có thể gây ngộ nhận, đánh lừa người tiêu dùng về chất, chất lượng hoặc uy tín của sản phẩm, dịch vụ được gắn nhãn hiệu. Đồng thời, hành vi này có thể dẫn đến việc Sở hữu trí tuệ từ chối cấp văn bằng bảo hộ, căn cứ vào quy định tại Điều 73 và Điều 74 của Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi, bổ sung năm 2022.

Ví dụ điển hình: Một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Dược phẩm đơn đăng ký nhãn hiệu với tên gọi “Hải Thượng Lãn Ông” kèm theo hình ảnh chân dung cụ thể của ông – một danh y nổi tiếng trong lịch sử y học cổ truyền Việt Nam. Trong trường hợp này, nhãn hiệu sẽ bị từ chối bảo hộ vì sử dụng tên gọi và chân dung của một danh nhân có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực liên quan, vi phạm các loại điều kiện trừ khi đối với nhãn hiệu.

Do đó, trong quá trình tạo và xây dựng nhãn hiệu, tổ chức, cá nhân cần lưu ý tránh sử dụng tên tuổi, hình ảnh hoặc bút danh của các nhân vật lịch sử, danh nhân văn hóa – trừ khi đã có văn bản chấp thuận từ cơ quan có thẩm quyền hoặc người có quyền hợp pháp liên quan, đảm bảo tính pháp lý và khả năng được bảo vệ nhãn hiệu.

4. Chứng chỉ dấu vết, dấu kiểm tra, dấu hiệu hành động của tổ chức.

Theo định nghĩa của pháp luật sở hữu trí tuệ, các dấu hiệu trùng lặp hoặc tương tự với các gây khó chịu với dấu hiệu nhận biết, dấu kiểm tra, dấu hiệu hành động của các tổ chức quốc tế, trong các trường hợp các tổ chức mà bạn không thể yêu cầu sử dụng thì sẽ không được phép sử dụng dấu hiệu nhãn, trừ khi chính xác chức năng này sẽ trực tiếp đăng ký các dấu hiệu này dưới dạng chứng nhận nhãn.

Trong đó, “dấu chứng nhận” là dấu hiệu thể hiện rằng sản phẩm hoặc dịch vụ của một tổ chức, cá nhân đã đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện tốt nhất được xác định là dấu chứng nhận cấm hành động và cấp phép của chủ sở hữu tổ chức. “Dấu kiểm tra” và “dấu bảo hành” là những yếu tố yếu ớt được thể hiện trên sản phẩm hoặc dịch vụ nhắm cho thấy rằng hàng hóa đã được kiểm tra chất lượng hoặc có cam kết bảo hành từ nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp đối với người tiêu dùng.

Việc một cá nhân hoặc tổ chức tự ý sử dụng dấu hiệu này trong dấu hiệu không được phép từ chủ sở hữu tổ chức có thể gây nhầm lẫn về chất lượng, tiêu chuẩn hoặc nguồn gốc của sản phẩm/dịch vụ đối với người tiêu dùng. Đây được coi là hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và có thể bị từ chối cấp văn bằng bảo hộ, đồng thời được xử lý theo quy định của pháp luật hiện hành bởi cơ quan có thẩm quyền như Cục sở hữu trí tuệ, Thanh tra chuyên ngành hoặc các quan niệm cơ bản trong trường hợp béo nghiêm trọng.

Do đó, trong quá trình thiết kế và đăng ký nhãn hiệu, các chủ sở hữu có thể cần đặc biệt lưu ý không sử dụng các yếu tố có thể gây nhầm lẫn với dấu chứng nhận, dấu kiểm tra, dấu bảo hành thuộc quyền sở hữu của bên thứ ba, nhắm đảm bảo nhãn hiệu có khả năng được bảo hộ và không vi phạm quyền sở hữu trí tuệ của các tổ chức khác.

5. Nguồn gốc xuất xứ, công dụng, tính năng của dịch vụ hóa hàng.

Một trong những trường hợp nhãn hiệu không được bảo vệ theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ là khi nhãn hiệu chứa dấu hiệu gây hiểu sai lệch, nhầm lẫn hoặc có tính chất lừa dối người tiêu dùng về nguồn gốc xuất xứ, tính năng, công dụng, chất lượng, giá trị hoặc các đặc tính khác của hàng hóa hóa, dịch vụ.

Việc sử dụng nhãn hiệu chứa các yếu tố lừa đảo hoặc gây hiểu nhầm không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng mà còn có thể gây tổn hại đến uy tín, thương hiệu và quyền sở hữu trí tuệ của các chủ thể khác trên thị trường. Trong một môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt và người tiêu dùng ngày càng có ý thức cao hơn trong việc lựa chọn sản phẩm, dịch vụ, những nhãn hiệu mang tính gian lận hoặc gây nhầm lẫn sẽ bị xã hội phản ứng mạnh mẽ, đồng thời có nguy cơ cao được quản lý từ chối bảo vệ, xử lý vi phạm hoặc bị kiện, thu hồi.

Thực tế cho thấy, một số tổ chức, cá nhân sử dụng nhãn hiệu có yếu tố mô tả sai công dụng (ví dụ: use from ngữ y học, Dược lý cho sản phẩm không có công dụng chữa bệnh), hoặc dùng tên gọi tạo người tiêu dùng ngộ nhận về xuất xứ nước ngoài, chất lượng cao cấp… đã được Sở hữu trí tuệ từ chối cấp văn bằng bảo hộ hoặc xử lý sau khi lưu trữ sản phẩm.

Vì vậy, trong quá trình thiết kế và đăng ký nhãn, quyền chủ yếu cần đảm bảo tính trung thực, chính xác và minh bạch trong công việc hiện thông tin về hàng hóa, dịch vụ gắn liền với nhãn. Tránh tuyệt đối những dấu hiệu có thể hiểu sai hoặc cố gắng tạo ra cảm giác sai lệch, khuyến khích bảo vệ kỷ luật và giữ vững uy tín thương hiệu lâu dài trên thị trường.