Nhiều người cho rằng, khi đã là vợ chồng thì nợ của một người cũng là nợ của cả hai. Tuy nhiên, thực tế không phải khoản vay nào của chồng cũng buộc vợ phải trả, và ngược lại.

Vậy pháp luật quy định thế nào về trách nhiệm trả nợ trong quan hệ vợ chồng? Trong bài viết này, MV Law sẽ giúp bạn làm rõ.

1, Khi nào vợ/chồng phải cùng chịu trách nhiệm trả nợ?

Theo quy định tại Điều 30 và Điều 37 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, vợ chồng có trách nhiệm liên đới đối với các nghĩa vụ tài chính trong thời kỳ hôn nhân, nếu đó là nghĩa vụ chung của cả hai. Pháp luật quy định khá rõ ràng về các trường hợp mà khoản vay được coi là nợ chung, cụ thể bao gồm:

1,1 Khoản vay phục vụ nhu cầu thiết yếu hoặc sinh hoạt chung của gia đình

Đây là những khoản vay dùng để chi tiêu cho cuộc sống thường ngày như: ăn uống, thanh toán hóa đơn sinh hoạt, đóng học phí cho con cái, chi phí khám chữa bệnh, sửa chữa nhà cửa, hoặc mua sắm những tài sản chung như xe máy, tủ lạnh, tivi…

→ Những khoản chi này dù chỉ do một người thực hiện hoặc đứng tên vay, nhưng vẫn được xem là phục vụ cho gia đình, nên cả hai vợ chồng đều có nghĩa vụ cùng chịu trách nhiệm trả nợ.

Ví dụ: Chồng vay 200 triệu đồng để sửa lại căn nhà đang ở, có hóa đơn vật liệu, hợp đồng xây dựng rõ ràng. Dù vợ không biết đến khoản vay này từ đầu, nhưng vì nó phục vụ nhu cầu sinh hoạt chung nên vợ vẫn phải cùng trả nợ nếu có tranh chấp.

1,2 Khoản vay do cả hai vợ chồng cùng đứng tên hoặc có sự đồng ý của người còn lại

Nếu cả vợ và chồng cùng ký vào hợp đồng vay tiền thì đó chắc chắn là nghĩa vụ chung. Tuy nhiên, ngay cả khi chỉ có một người đứng tên vay nhưng người kia có ủy quyền bằng văn bản, hoặc có bằng chứng về sự đồng ý, hợp tác trong việc vay nợ thì khoản vay đó cũng được coi là khoản nợ chung.

Ví dụ: Chồng vay ngân hàng để mua ô tô, vợ không đứng tên nhưng có ký văn bản ủy quyền sử dụng tài sản hoặc góp tiền trả gốc/lãi → vợ có trách nhiệm cùng trả.

1,3 Khoản vay phục vụ hoạt động kinh doanh chung hoặc đem lại lợi ích cho cả hai vợ chồng

Trong nhiều gia đình, hai vợ chồng cùng Làm kinh doanh Hoặc buôn bán quy Mô Nhỏ lẻ. Nếu khoản vay dùng để đầu tư vào công việc chung, mở cửa hàng, nhập hàng hóa, thuê mặt bằng… thì đó là nghĩa vụ chung – dù chỉ một người đứng tên vay.

Ngoài ra, kể cả khi chỉ một người trực tiếp kinh doanh nhưng khoản lợi nhuận từ đó dùng để chi tiêu cho gia đình thì cũng có thể bị xem là cả hai cùng hưởng lợi, dẫn đến trách nhiệm trả nợ được chia đều.

Trường hợp 3: Hai vợ chồng cùng đứng tên vay 500 triệu đồng để mua một chiếc xe ô tô – dù chỉ một người sử dụng, nhưng vì là tài sản chung, thì cả hai đều phải trả nợ theo tỷ lệ ngang nhau nếu có tranh chấp hoặc ly hôn.

2, Khi nào vợ/chồng không phải trả nợ thay?

Ngược lại, nếu khoản vay không phục vụ lợi ích chung mà chỉ là nghĩa vụ riêng thì người còn lại không phải liên đới trách nhiệm.

Các trường hợp này bao gồm:

• Vay tiền để tiêu xài cá nhân, cờ bạc, vay nặng lãi mà vợ/chồng không biết và không đồng ý.

• Vay tiền trước khi kết hôn, không chuyển thành nghĩa vụ chung.

• Vay tiền nhưng người còn lại chứng minh được không hưởng lợi, không liên quan.

Ví dụ:

• Chồng vay tiền chơi cá độ bóng đá, vợ không biết, không đồng ý → Vợ không phải trả.

• Vợ vay tín dụng mua hàng hiệu, chồng không hề hay biết → Chồng không có nghĩa vụ.

3, Cách xác định nghĩa vụ trả  chung hay riêng?

Để xác định một khoản nợ là chung hay riêng, cần căn cứ vào:

• Thời điểm vay: Trước hay sau hôn nhân.

• Mục đích vay tiền: Phục vụ gia đình hay cá nhân.

• Giấy tờ, chứng cứ liên quan: Hợp đồng vay, tin nhắn, sự đồng ý/thỏa thuận của bên kia.

• Người thụ hưởng thực tế: Khoản vay dùng cho ai?

Tòa án sẽ xem xét toàn diện các yếu tố trên để ra quyết định khi có tranh chấp.

Vậy nên, câu hỏi “Chồng vay tiền, vợ có phải trả không?” – Câu trả lời là tùy trường hợp. Nếu khoản vay phục vụ nhu cầu chung hoặc có sự đồng ý của vợ thì vợ phải liên đới trả nợ. Ngược lại, nếu là khoản vay phục vụ mục đích cá nhân, vợ không liên quan thì không phải gánh nợ.

Trong trường hợp không thể xác định rõ ràng là nợ chung hay nợ riêng, và không có thỏa thuận phân chia nghĩa vụ, Tòa án thường sẽ nghiêng về hướng bảo vệ người không trực tiếp vay nếu người đó không được hưởng lợi gì và có bằng chứng chứng minh điều đó.