“Tôi cầm đơn ra tòa, chồng bảo ‘em muốn làm gì thì làm’. Anh không đến, không phản hồi, không ký bất kỳ giấy tờ nào.”

Câu nói ấy không phải lúc cãi nhau, cũng không phải khi người ta nóng giận. Nó được thốt ra một cách dửng dưng, như thể cuộc hôn nhân này vốn dĩ chẳng còn giá trị gì với họ. Và từ đó, người còn lại một mình lo liệu mọi thứ: từ viết đơn, nộp hồ sơ đến những lần hầu tòa – tất cả đều trong im lặng, không có sự phản hồi hay hợp tác từ người kia.

Trong thực tế, không ít người rơi vào tình huống tương tự: vợ hoặc chồng không còn muốn tiếp tục sống chung, nhưng cũng không chịu ngồi xuống nói chuyện, không ký đơn, không ra tòa, cũng chẳng phản ứng gì – để mặc cho người còn lại tự xoay xở.

Vậy nếu một bên cố tình không hợp tác, không có mặt tại phiên tòa, thì người còn lại có thể đơn phương ly hôn không? Pháp luật liệu có “mở đường” cho một cuộc hôn nhân kết thúc dù chỉ có một người thực sự muốn dứt? Hãy cùng MV Law tìm hiểu nhé!

1. Thực trạng nhiều người gặp phải: Một mình trong cuộc ly hôn

Không phải cuộc hôn nhân nào đi đến hồi kết cũng kết thúc bằng tiếng cãi vã hay giằng co tài sản. Nhiều người rơi vào hoàn cảnh oái oăm hơn: người muốn ly hôn thì tha thiết kết thúc, còn người kia thì… im lặng. Không phản đối, không đồng ý, cũng không xuất hiện tại tòa.

Tình trạng này diễn ra khá phổ biến trong thực tế: vợ/chồng không muốn sống chung nữa nhưng cũng không chịu ra mặt, không ký đơn, không trả lời bất kỳ thông báo nào từ tòa án hay chính quyền địa phương. Họ để mặc người còn lại tự xoay sở mọi thủ tục pháp lý – một mình gõ cửa từng cơ quan, đối mặt với hàng chục câu hỏi, trong khi đối phương hoàn toàn im lặng.

Sự “mặc kệ” này không chỉ khiến người chủ động ly hôn cảm thấy đơn độc trong chính mối quan hệ của mình, mà còn khiến thủ tục pháp lý kéo dài, gây mệt mỏi và dễ nản lòng.

2. Một bên không hợp tác, không ra tòa – Có ly hôn được không?

Theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nếu một bên không đồng ý ly hôn, bên kia vẫn có thể nộp đơn ly hôn đơn phương. Điều đó có nghĩa: chỉ cần một bên có nguyện vọng Ly Hôn, tòa án vẫn có quyền xem xét và giải quyết vụ việc nếu xét thấy Mâu thuẫn vợ chồng là Nghiêm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích hôn nhân không đạt được.

Câu hỏi đặt ra là: Nếu người kia cố tình không đến tòa, không phản hồi, không hợp tác, thì sao?

Câu trả lời là: Tòa vẫn có thể giải quyết ly hôn, kể cả khi một bên vắng mặt. Khi đó, theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự, tòa có thể xét xử vắng mặt và ra phán quyết ly hôn nếu đủ căn cứ.

Theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, trong trường hợp vợ hoặc chồng không đồng thuận ly hôn, người còn lại vẫn có quyền nộp đơn yêu cầu tòa án giải quyết ly hôn đơn phương. Điều này thể hiện rằng, pháp luật Việt Nam không bắt buộc cả hai bên phải cùng đồng ý mới có thể ly hôn. Chỉ cần một người chứng minh được rằng cuộc hôn nhân đã rơi vào tình trạng mâu thuẫn trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, thì đã đủ cơ sở để tòa án thụ lý vụ việc.

Trong thực tế, nhiều người không chỉ không đồng ý ly hôn mà còn cố tình lẩn tránh, không ký đơn, không phản hồi bất kỳ thông báo nào từ tòa án, thậm chí không xuất hiện trong các phiên xét xử. Việc “phó mặc” này khiến người còn lại tưởng rằng ly hôn sẽ không thể tiến hành được nếu thiếu sự hợp tác từ đối phương. Nhưng trên thực tế, pháp luật không bỏ ngỏ trường hợp này.

Cụ thể, theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, nếu tòa án đã triệu tập bị đơn hợp lệ từ hai lần trở lên mà người này vẫn cố tình vắng mặt không lý do chính đáng, hoặc người khởi kiện (tức là người yêu cầu ly hôn) làm đơn đề nghị Tòa án xét xử vắng mặt thì Tòa hoàn toàn có thể tiến hành xét xử vắng mặt để đảm bảo quyền lợi của người khởi kiện.

Điều này đồng nghĩa với việc: việc một bên không chịu ra tòa, không phản hồi thư triệu tập hay không ký vào đơn ly hôn không làm cản trở được quá trình tố tụng nếu người còn lại cung cấp đầy đủ hồ sơ, tài liệu và căn cứ chứng minh mối quan hệ hôn nhân đã thực sự rạn nứt, không còn khả năng hàn gắn.

Tòa án sẽ căn cứ vào:

• Nội dung đơn ly hôn và lời khai của nguyên đơn,

• Các tài liệu, chứng cứ kèm theo (như: xác nhận mâu thuẫn, ly thân, đơn từ trước đó…),

• Lịch sử triệu tập hợp lệ và thái độ cố tình không hợp tác của bị đơn,

để đưa ra phán quyết cuối cùng, trong đó hoàn toàn có thể tuyên chấm dứt quan hệ hôn nhân nếu thấy yêu cầu là có cơ sở.

Nói cách khác, trong những cuộc hôn nhân mà một người đã buông bỏ còn người kia cố tình lảng tránh không đối thoại, thì pháp luật đứng về phía người muốn được giải thoát. Không ai bị ép phải duy trì một cuộc hôn nhân chỉ tồn tại trên giấy tờ, trong khi thực tế đã hoàn toàn tan vỡ.

3. Căn cứ pháp lý để giải quyết ly hôn trong trường hợp một bên vắng mặt

Trong các vụ án ly hôn, việc một bên không đến tòa, không hợp tác hoặc cố tình lẩn tránh không phải là tình huống hiếm gặp. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam có cơ chế xử lý rất rõ ràng để đảm bảo quyền được ly hôn của người còn lại không bị đình trệ hay phụ thuộc hoàn toàn vào sự “im lặng” của đối phương.

Theo quy định tại Điều 227 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, nếu một bên được triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn vắng mặt, thì tòa án có thể tiến hành xét xử vắng mặt. “Triệu tập hợp lệ” ở đây bao gồm: có giấy triệu tập đúng địa chỉ cư trú, đúng thời hạn theo quy định pháp luật và không có lý do khách quan, chính đáng để vắng mặt (ví dụ: tai nạn, nằm viện…).

Ngoài ra, Điều 228 của cùng bộ luật cũng nhấn mạnh: nếu bị đơn có yêu cầu xét xử vắng mặt, hoặc vắng mặt nhưng không vì lý do bất khả kháng, thì tòa vẫn được quyền tiếp tục phiên xử mà không cần chờ đợi thêm.

Bên cạnh đó, Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định rõ rằng: “1. Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được.”

Như vậy, khi một bên đủ căn cứ pháp lý và tài liệu chứng minh cuộc hôn nhân đã rạn nứt nghiêm trọng, trong khi bên còn lại lại không phản hồi, không trình diện, thì tòa án vẫn có thể ra bản án ly hôn mà không cần sự có mặt hay sự đồng ý của người kia.

Tóm lại, điều kiện để tòa xử ly hôn trong trường hợp một bên vắng mặt bao gồm:

• Có đơn đề nghị xét xử vắng mặt;

• Bên bị đơn đã được triệu tập hợp lệ ít nhất hai lần;

• Không có lý do chính đáng để vắng mặt.

Đây là những căn cứ rõ ràng, hợp pháp để bảo vệ quyền lợi của người chủ động ly hôn – người vốn đã phải một mình gồng gánh mọi tổn thương trong một cuộc hôn nhân không còn sự sẻ chia.